Dlaczego termometr rtęciowy jest niebezpieczny?
Termometry rtęciowe były przez dziesięciolecia standardowym wyposażeniem każdej domowej apteczki. Choć precyzyjne, dzisiaj są uznawane za potencjalnie niebezpieczne odpady ze względu na zawartość rtęci, silnie toksycznego metalu ciężkiego. Rtęć w postaci ciekłej jest szkodliwa zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. Jej pary mogą być wchłaniane przez układ oddechowy, co prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego, nerek czy układu odpornościowego.
Biorąc pod uwagę ryzyko zatrucia, Unia Europejska zakazała sprzedaży termometrów rtęciowych w 2009 roku. Od tamtej pory coraz więcej osób decyduje się na wymianę starego sprzętu na nowoczesne, elektroniczne termometry. Ale nasuwa się pytanie: co zrobić ze starym termometrem?
Gdzie wyrzucić termometr rtęciowy – czy można go wrzucić do kosza?
Pod żadnym pozorem nie wolno wyrzucać termometrów rtęciowych do zwykłego kosza na śmieci. Takie postępowanie naraża nie tylko środowisko, ale również pracowników zajmujących się przetwarzaniem odpadów. Złamany termometr może uwolnić rtęć, która przenika do gleby i wód gruntowych, a stąd już krótka droga do łańcucha pokarmowego.
Termometr rtęciowy to tak zwany odpad niebezpieczny, który wymaga specjalnego traktowania. Tego typu odpady powinny być oddawane do punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK) lub specjalnych punktów zbiórki odpadów niebezpiecznych organizowanych okresowo przez gminy.
Gdzie w Twojej okolicy oddać termometr? Sprawdź PSZOK lub akcje zbiórek
Najprostszym i najbezpieczniejszym sposobem utylizacji termometru rtęciowego jest oddanie go do lokalnego PSZOK-u. Każda gmina w Polsce ma obowiązek prowadzenia takich punktów i udostępnienia mieszkańcom informacji o godzinach otwarcia i zakresie przyjmowanych odpadów.
Niektóre miasta i gminy kilka razy w roku organizują mobline punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych. Wtedy można oddać nie tylko termometry, ale także baterie, przeterminowane leki, elektrośmieci czy chemikalia stosowane w gospodarstwie domowym. Warto sprawdzać lokalne ogłoszenia czy strony internetowe urzędów gminy lub miasta, gdzie zazwyczaj pojawia się harmonogram takich zbiórek.
Co zrobić, gdy termometr się stłucze?
Stłuczenie termometru rtęciowego to sytuacja potencjalnie niebezpieczna. Jeżeli tak się stanie, należy działać natychmiast, ale ostrożnie:
- Opuść pomieszczenie na kilka minut i przewietrz je, aby obniżyć stężenie rtęci w powietrzu.
- Załóż rękawiczki ochronne i maseczkę.
- Za pomocą kartki papieru lub taśmy klejącej zbierz kulki rtęci i umieść je w szczelnie zamkniętym słoiku.
- Nie używaj odkurzacza ani szczotki – ciepło i ruch tylko rozsiewają rtęć w powietrzu.
- Skontaktuj się z PSZOK lub służbą utylizacyjną, aby oddać zebrane resztki w odpowiednie miejsce.
Pamiętaj, by dokładnie oczyścić miejsce skażenia. Można użyć siarki w proszku, która wiąże rtęć chemicznie i minimalizuje skażenie. Dostępne są również specjalistyczne zestawy do usuwania rtęci, używane głównie w placówkach medycznych i laboratoriach.
Jakie są alternatywy dla termometrów rtęciowych?
Współczesny rynek oferuje szereg bezpiecznych i precyzyjnych alternatyw dla klasycznych termometrów rtęciowych:
- Termometry elektroniczne – szybkie, wygodne i tanie. Działają bez użycia rtęci, są łatwe w obsłudze i często mają funkcję zapamiętywania poprzednich pomiarów.
- Termometry bezdotykowe – mierzą temperaturę na podczerwień, idealne dla dzieci i noworodków. Odczytują temperaturę bez konieczności kontaktu skóry z urządzeniem.
- Termometry alkoholowe – przypominają wyglądem klasyczne termometry, ale zamiast rtęci zawierają bezpieczniejszy alkohol z dodatkiem barwnika.
Decydując się na nowy termometr, warto zwrócić uwagę na jego dokładność, czas pomiaru, sposób użytkowania oraz wiek użytkowników. Dzięki temu można dobrać najlepsze urządzenie do indywidualnych potrzeb, jednocześnie eliminując zagrożenie wynikające z rtęciowych odpowiedników.
Czy przyjmą termometr w aptece lub sklepie RTV?
Choć niektóre apteki uczestniczyły w przeszłości w akcjach wymiany termometrów rtęciowych na elektroniczne, obecnie większość aptek nie przyjmuje już tego typu odpadów. Pracownicy aptek często nie mają uprawnień ani odpowiednich warunków do magazynowania odpadów niebezpiecznych.
Sklepy z elektroniką również rzadko przyjmują tego typu przedmioty, ponieważ ich obowiązki dotyczą głównie elektroodpadów, takich jak stare telewizory, laptopy czy baterie. Dlatego też najlepszym miejscem pozostaje PSZOK lub specjalne zbiórki organizowane przez gminę.
Jakie są kary za nieprawidłową utylizację termometru z rtęcią?
Utylizacja odpadów niebezpiecznych, w tym termometrów rtęciowych, podlega przepisom ustawy o odpadach. Wyrzucenie termometru do odpadów komunalnych może skutkować karą grzywny do nawet kilku tysięcy złotych, a w przypadku skażenia środowiska – odpowiedzialnością cywilną i finansową za jego rekultywację.
Warto pamiętać, że nieodpowiedzialne postępowanie z takimi odpadami szkodzi nie tylko przyrodzie, ale w dłuższej perspektywie – również nam samym. Dlatego warto znać zasady utylizacji i działać świadomie.
Co jeszcze można oddać do PSZOK razem z termometrem?
Podczas wizyty w punkcie selektywnej zbiórki odpadów warto zabrać również inne przedmioty, które zalegają w domu. Oto przykładowa lista:
- leki przeterminowane,
- baterie i akumulatory,
- elektrośmieci (np. telewizory, żelazka, czajniki),
- odpady chemiczne, np. środki do czyszczenia rur, farby, rozpuszczalniki,
- świetlówki i żarówki energooszczędne.
Warto raz na jakiś czas przejrzeć domowe zakamarki i oddać niebezpieczne odpady do odpowiednich punktów. Dzięki temu nie tylko chronimy środowisko, ale dbamy też o bezpieczeństwo domowników.
