Schody i warunki techniczne – Jakie wymagania muszą spełniać schody?

Jakie są minimalne wymiary i nachylenie schodów zgodnie z przepisami?

Przy projektowaniu schodów w budynkach mieszkalnych lub użyteczności publicznej należy przestrzegać określonych norm technicznych. Kluczowymi parametrami są tutaj: szerokość biegu, wysokość i głębokość stopni oraz kąt nachylenia całych schodów. Zgodnie z Warunkami Technicznymi jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, schody stałe w budynku mieszkalnym wielorodzinnym powinny mieć:

• Szerokość biegu – minimum 1,2 m
• Minimalna szerokość użytkowa stopnia – 0,25 m
• Wysokość stopnia – nie wyższa niż 0,175 m
• Nachylenie biegu schodowego – najlepiej między 30 a 35 stopni

W przypadku budynków jednorodzinnych dopuszczalne są nieco mniejsze wartości – zgodnie z przepisami szerokość biegu może wynosić 0,8 m, a wysokość stopnia do 0,19 m. Jednak warto pamiętać, że komfort użytkowania schodów znacząco zwiększa dobrze dobrany stosunek wysokości do głębokości stopnia, zgodnie ze wzorem ergonomii schodów: 2h + s = 60–65 cm (gdzie h – wysokość stopnia, s – głębokość stopnia).

Jakie są wymagania dotyczące balustrad i poręczy?

Balustrady oraz poręcze pełnią nie tylko funkcję zabezpieczającą, ale również wpływają na estetykę całej klatki schodowej. Zgodnie z przepisami budowlanymi, schody we wnętrzach użytkowych i mieszkalnych muszą być wyposażone w balustrady, jeśli ich wysokość przekracza 0,5 m. Kluczowe wymagania dotyczące balustrad to:

• Wysokość balustrady – minimum 0,9 m nad poziomem podestu i biegu schodowego w budynkach jednorodzinnych, 1,1 m w budynkach wielorodzinnych i użyteczności publicznej
• Odległość między elementami wypełnienia balustrady – nie większa niż 12 cm (dotyczy zabezpieczeń przed upadkiem dzieci)
• Poręcz – powinna znajdować się na wysokości 0,85 – 1,1 m i być łatwa do uchwycenia

W przypadku schodów w budynkach dla osób z ograniczoną mobilnością, poręcze powinny znajdować się po obu stronach biegu oraz wysuwać się nieco poza pierwszy i ostatni stopień, co zwiększa bezpieczeństwo użytkowania.

Czy schody muszą spełniać określone wymagania przeciwpożarowe?

Tak, w przypadku budynków wielokondygnacyjnych i użyteczności publicznej, schody pełnią istotną rolę w ewakuacji, a więc muszą spełniać konkretne normy bezpieczeństwa pożarowego. Właściwa konstrukcja i lokalizacja schodów ewakuacyjnych może zadecydować o skuteczności ewakuacji ludzi w przypadku zagrożenia. Wśród wymagań znajdują się:

• Odporność ogniowa konstrukcji nośnej schodów – zgodna z przynależnością obiektu do kategorii zagrożenia ludzi (ZL)
• Wentylacja klatek schodowych – zapewniająca szybkie usuwanie dymu
• Materiał wykończeniowy – nienaganny w kwestii rozprzestrzeniania ognia

Schody ewakuacyjne powinny być też wyraźnie oznaczone, dobrze oświetlone oraz nieskrępowane przeszkodami, które mogą utrudniać ruch dużej liczbie osób.

Jakie są różnice między schodami wewnętrznymi a zewnętrznymi?

Schody zewnętrzne, choć mogą wyglądać podobnie do wewnętrznych, muszą spełniać dodatkowe wymagania wynikające z ekspozycji na warunki atmosferyczne. Muszą być one wykonane z materiałów odpornych na mróz, wodę i ścieranie, a ich powierzchnia powinna zapewniać antypoślizgowość. Przykładowe wymagania dla schodów zewnętrznych to:

• Spadek stopni – zalecany niewielki (ok. 1–2%) w kierunku zewnętrznym, żeby ułatwić odpływ wody
• Minimalna szerokość biegu – zwykle 1,2 m w budynkach użyteczności
• Materiał na nawierzchnię – np. beton architektoniczny, granit, płyty tarasowe o wysokiej klasie ścieralności

Warto również przewidzieć możliwość odśnieżania oraz zabezpieczenia przed gromadzeniem się lodu, dzięki odpowiedniemu spadkowi lub systemom ogrzewania stopni.

Schody a dostępność dla osób niepełnosprawnych – co mówią przepisy?

Projektowanie schodów musi również uwzględniać potrzeby osób o ograniczonej mobilności. W myśl idei projektowania uniwersalnego, każdy etap komunikacji pionowej w obiekcie powinien uwzględniać alternatywę dla osób niepełnosprawnych – windy, pochylnie lub platformy przyschodowe. Jednak same schody również muszą być odpowiednio przystosowane:

• Wyraźne oznaczenie krawędzi stopni – najlepiej w kontrastowym kolorze
• Brak progów na podestach
• Poręcze po obu stronach schodów – na odpowiedniej wysokości oraz o ergonomicznym kształcie

W nowoczesnym budownictwie coraz częściej stosuje się także elementy dotykowe dla osób niewidomych – np. wypukłe oznaczenia przed początkiem biegu schodów lub fakturalne pasy ostrzegawcze.

Ile stopni może liczyć maksymalnie jedno przęsło schodów?

Zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi, liczba stopni w jednym biegu schodowym jest ściśle ograniczona. Ma to na celu zapewnienie komfortowego pokonywania pięter oraz eliminację nadmiernego wysiłku fizycznego. Przepisy określają:

• Schody wewnętrzne w budynku jednorodzinnym – maksymalnie 17 stopni w jednym biegu
• Schody w budynkach wielorodzinnych i publicznych – maksymalnie 14 stopni

Jeżeli konieczne jest połączenie większej liczby kondygnacji, należy zaprojektować spocznik, czyli podest umożliwiający odpoczynek i zmianę kierunku schodów. Minimalna długość spocznika powinna odpowiadać co najmniej szerokości biegu schodowego.

Schody spiralne, kręcone i wachlarzowe – czy podlegają innym normom?

Schody o nietypowym układzie – spiralne, wachlarzowe czy kręcone – cieszą się coraz większą popularnością w aranżacjach wnętrz. Należy jednak pamiętać, że podlegają one także przepisom budowlanym, choć z pewnymi wyjątkiem. Kluczowe zasady to:

• Szerokość stopni w osi ruchu – nie może być mniejsza niż 25 cm
• Wysokość stopni – nie może przekraczać 20 cm
• Obciążenie dopuszczalne – musi zostać zgodne z funkcją budynku

Schody kręcone nie są zalecane jako główny ciąg komunikacyjny w budynkach publicznych ani jako jedyne wejście na piętro – z uwagi na mniejszy komfort oraz problemy z przenoszeniem przedmiotów. Jednak w domach jednorodzinnych, mogą być dobrym rozwiązaniem przy ograniczonej przestrzeni.

Jakie normy budowlane regulują projektowanie schodów w Polsce?

W Polsce projektowanie, budowa i eksploatacja schodów regulowane są między innymi przez:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.)
• Polskie Normy – np. PN-EN 1991-1-1:2004 (obciążenia użytkowe), PN-EN ISO 14122-3:2016
• Prawo budowlane – warunki dopuszczalności rozwiązań projektowych i ich kwalifikacja

Dla architektów, projektantów oraz właścicieli domów znajomość tych norm to nie tylko kwestia formalna, ale gwarancja bezpieczeństwa. Nieprzestrzeganie przepisów może skutkować nieodebraniem inwestycji przez nadzór budowlany.