Żmija zygzakowata, zaskroniec i padalec to trzy gatunki gadów, które można spotkać w Polsce. Każdy z tych gatunków ma swoje charakterystyczne cechy, które pozwalają je rozróżnić. Mimo że dla wielu ludzi mogą wyglądać podobnie, szczegóły takie jak kształt, kolor i wzory na ciele mogą pomóc w ich identyfikacji. Przedstawiamy główne cechy tych trzech gatunków oraz podpowiemy, jak je rozpoznawać w naturalnym środowisku.
Żmija zygzakowata
Wygląd
Żmija zygzakowata (Vipera berus) to jedyny jadowity wąż występujący w Polsce. Charakteryzuje się masywnym ciałem, które może osiągnąć długość od 60 do 90 cm. Głowa jest szeroka, trójkątna, wyraźnie oddzielona od reszty ciała, z zaokrąglonym pyskiem. Jej oczy mają pionowe źrenice, co jest typowe dla gatunków jadowitych.
Kolor i wzory
Żmija zygzakowata ma bardzo charakterystyczny wzór w postaci zygzaka biegnącego wzdłuż grzbietu. Kolor podstawowy może być bardzo zróżnicowany – od szarego, brunatnego, rudej aż po zupełnie czarny (melanistyczny). Zygzak jest najczęściej ciemniejszy od koloru podstawowego, co sprawia, że jest dobrze widoczny.
Siedlisko
Żmije zygzakowate preferują różnorodne siedliska, od wilgotnych lasów, bagien, łąk, po suche wrzosowiska i skaliste zbocza. Zwykle można je znaleźć w miejscach, gdzie jest dużo słońca, które wykorzystują do regulacji temperatury ciała.
Zachowanie i dieta
Żmije zygzakowate z reguły starają się unikać kontaktu z ludźmi i atakują tylko w sytuacjach zagrożenia. Ich dieta składa się głównie z małych ssaków, ptaków, jaszczurek, a także owadów i ich larw. Polują przede wszystkim w ciągu dnia, choć są aktywne także wczesnym rankiem i późnym wieczorem.
Zaskroniec zwyczajny
Wygląd
Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) to drugi co do wielkości wąż w Polsce, mogący osiągnąć długość nawet 120 cm. Ma smuklejsze ciało w porównaniu do żmii. Jego głowa jest wyraźnie oddzielona od ciała, ale mniej trójkątna i bardziej zaokrąglona.
Kolor i wzory
Zaskroniec jest przeważnie zielonkawy, oliwkowy lub brązowy z ciemnymi plamkami na grzbiecie oraz białymi, żółtymi lub pomarańczowymi półksiężycowatymi plamami za głową, które są jego najbardziej charakterystyczną cechą. Plamy te stają się jeszcze bardziej widoczne w okresie godowym.
Siedlisko
Zaskrońce preferują wilgotne siedliska, takie jak brzegi rzek, jezior, stawy i mokradła. Są również spotykane w wilgotnych lasach i łąkach. Lubią się kąpać i są świetnymi pływakami.
Zachowanie i dieta
Zaskrońce są zupełnie niegroźne dla ludzi, gdyż nie posiadają jadu. W sytuacjach zagrożenia często udają martwe, wydzielają nieprzyjemny zapach lub ucieczkę do wody. Ich dieta składa się głównie z płazów (żab, traszek), małych ryb, a czasem małych ssaków i ptaków.
Padalec zwyczajny
Wygląd
Padalec zwyczajny (Anguis fragilis) to gatunek jaszczurki beznogiej, często mylony z wężem z powodu podobieństwa. Może osiągnąć długość od 30 do 50 cm. Jego ciało jest cylindryczne, gładkie i błyszczące. Nie posiada wyraźnej odmienności w kształcie głowy od reszty ciała.
Kolor i wzory
Padalec ma barwę od szarej, srebrzystej, brązowej do miedzianej. Występują również osobniki z ciemnymi plamkami lub wzdłużnym pasem na grzbiecie. Młode padalce mają bardziej kontrastowe ubarwienie, z ciemniejszym grzbietem i jaśniejszymi bokami oraz brzuchem.
Siedlisko
Padalce preferują lasy liściaste, mieszane, skraje lasów, łąki i ogródki działkowe. Są często spotykane w miejscach wilgotnych, z dużą ilością liści i kompostu, gdzie mogą się ukryć.
Zachowanie i dieta
Padalce są bardzo ostrożne i skryte. W sytuacjach zagrożenia czasami odrzucają część ogona, aby zainteresować drapieżnika. Są aktywne głównie o zmierzchu i w nocy. Ich dieta składa się z owadów, ślimaków, dżdżownic oraz małych bezkręgowców.
Różnice między żmiją, zaskrońcem a padalcem
Trójkątna głowa i pionowe źrenice – cechy żmii
Najbardziej charakterystyczną cechą żmii zygzakowatej jest trójkątna głowa oraz pionowe źrenice. Zygzakowaty wzór na grzbiecie również jest unikalny dla tego gatunku. Kolor może się zmieniać, co warto uwzględnić podczas identyfikacji.
Półksiężycowate plamy za głową – cechy zaskrońca
Zaskroniec łatwo rozpoznać po charakterystycznych półksiężycowatych plamach za głową oraz jego preferencjach do miejsc wilgotnych. Jego barwy są najczęściej zielonkawe lub brązowe z widocznymi ciemnymi plamkami.
Brak nóg i okrągła głowa – cechy padalca
Padalca najłatwiej rozpoznać po cylindrycznym, gładkim ciele oraz braku widocznej różnicy między głową a resztą ciała. Jego ubarwienie może być różnorodne, ale często występują barwy szare i brązowe.
Rozróżnianie żmii zygzakowatej, zaskrońca zwyczajnego i padalca zwyczajnego może być wyzwaniem, ale odpowiednie zrozumienie ich cech charakterystycznych może znacznie to ułatwić. Żmija zygzakowata wyróżnia się trójkątną głową i pionowymi źrenicami. Zaskroniec ma charakterystyczne półksiężycowate plamy za głową, a padalec to jaszczurka bez nóg, o gładkim, cylindrycznym ciele. Znając te podstawowe różnice, łatwiej będzie je rozpoznać w naturalnym środowisku i uniknąć niepotrzebnych obaw.
